هر آنچه باید در رابطه با موتور خودرو بدانید.

موتور خودرو را می توان مهمترین و اصلی ترین سیستم خودرو دانست و به همین علت شاید بسیاری از شما کنجکاو چگونگی عملکرد آن و یا قطعات مختلف آن باشید. از آنجایی که این سیستم نقش اصلی را در خودرو یعنی به حرکت درآوردن آن را ایفا می کند و تمامی روند فعالیتش حول همین وظیفه و نقش می چرخد نیاز است که اطلاعاتی راجب آن داشته باشید تا بتوانید بهتر از آن استفاده کرده و محافظت های لازمه را از آن داشته باشید. در این مقاله به انواع موتورها، اجزای مختلف آن ها و ویژگی و کارآیی هر کدام آشنا می شوید. امید است که مفید واقع شود.

 

موتور خودرو چیست؟

موتور خودرو را می توان تولید کننده قدرت خودرو دانست. در واقع موتور خودرو دارای تجهیزات الکترونیکی و مکانیکی بوده و این تجهیزات در کنار هم سیستمی را تشکیل داده اند که باعث تولید مقدار زیادی قدرت شده و در نهایت نیز باعث به راه افتادن خودرو می شوند. موتور خودرو مانند هر سیستم دیگری دارای اجزای مختلفی می باشد که از جمله ی آن ها می توان به سیلندر، سوپاپ، پیستون، میل لنگ و … اشاره نمود. خودروها دارای تنوع بسیاری بوده و با توجه به همین نکته می توان گفت موتورها نیز تنوع زیادی دارند. اصولا موتورها با توجه به نوع سیلندر و همچنین آرایش آن ها نام گذاری شده و با یکدیگر مقایسه می شوند.

انواع موتورها از نظر نوع احتراق

• احتراق داخلی

با مشتعل کردن مقدار کمی از سوختی که انرژی بالایی دارد در یک فضای کوچک و کاملا بسته، انرژی فوق العاده ای از منسبط شدن گازها به وجود آمده و آزاد می شود. این انرژی مقداری است که می توان به کمک آن یک سیب زمینی کوچک را تا فاصله 500 فوتی پرتاب نمود. با استفاده از این انرژی می توان چیزهای دیگری را نیز به حرکت درآورد. در واقع اگر بتوان یک چرخه درست کرد که باعث انجام همچین انفجاراتی تقریبا 100 بار در دقیقه بشود و همچنین اگر بتوان از یک راه درست این انرژی را مهار کرد یک مدل به دست می آید که می توان گفت شبیه ساختار اصلی موتور خودروها می باشد. در واقع با توجه به این توضیح می توان گفت ساختار و هسته ی اصلی موتورها همان تبدیل انرژی های به دست آمده از سوخت به انرژی های حرکتی می باشد. از جمله موتورهایی که دارای احتراق داخلی هستند می توان به موتور دیزلی و موتور توربینی_گازی اشاره نمود. موتور خودروهای امروزی همگی موتورهای احتراق داخلی به شمار می روند.

• احتراق خارجی

موتورهایی که دارای احتراق خارجی می باشند در واقع همان موتورهای قدیمی بوده که از جمله ی آن ها می توان به موتور بخار که در قطارها و قایق های قدیمی موجود می باشند اشاره نمود. برای این نوع موتورها سوخت های مختلفی مانند زغال سنگ، روغن، چوب و … استفاده می شده است. همانطور که مشخص است در این نوع موتور همانطور که از نامش نیز مشخص است سوخت مورد نظر خارج از موتور سوخته و بخار حاصل آن باعث تولید انرژی و حرکت وسیله ی نقلیه می شود.

در کل می توان گفت موتورهایی که دارای احتراق داخلی هستند نسبت به نوع موتورهای احتراق خارجی بازده بیشتری داشته یعنی سوخت کمتری مصرف کرده و مسافت بیشتری را طی می کنند. همچنین موتور احتراق خارجی نسبت به موتور احتراق داخلی بزرگتر می باشد.

اجزای مختلف موتور خودرو کدامند؟

• سیلندر

سیلندر یک استوانه خالی بوده که از جنس آلومینیوم و یا چدن می باشد. انفجار سوخت ها در سیلندر اتفاق میافتد و به همین دلیل می توان آن را قطعه اصلی سیستم موتور معرفی نمود. در واقع می توان گفت در هر موتوری که دارای پیستون می باشد سیلندر نیز قطعه ای مهم و حیاتی به شمار می رود چرا که به کمک سیلندر یک فضای مناسب برای پیستون ها و رفت و برگشتشان فراهم می شود. هر چقدر که اصطکاک میان سیلندر در داخل و پیستون ها کمتر باشد انرژی کمتر هدر رفته و این کار را به وسیله آب بندی می توان انجام داد. در واقع با آب بندی می توان مانع هدر رفتن هوا و همچنین روغن شد.

موتورها می توانند از نظر تعداد سیلندر متفاوت باشند. موتور خودروها غالبا دارای 4، 6 و 8 سیلندر می باشند. در موتورهای چند سیلندری آرایش آن ها اصولا به شکل های مختلف بوده که از جمله ی آن ها می توان به آرایش خطی، خطی با زاویه، خورجینی و تخت اشاره نمود در ادامه توضیحات مختصری از آنها ارائه می شود:

 

• سیلندر خطی

آرایش خطی در سیلندرها را می توان ساده ترین نوع آرایش آن ها دانست و به این گونه است که تمامی سیلندرها به صورت خط مستقیم در پشت هم قرار می گیرند. موتورهای چهار سیلندری که اصولا به این شکل می باشند از شناخته شده و پرکاربردترین نوع موتورهای چند سیلندر در دنیا می باشند.

• سیلندر خطی با زاویه

این نوع از سیلندرها نیز به این گونه هستند که سیلندرها به صورت خطی در پشت هم قرار گرفته اند. اما تفاوتی با سیلندرهای نوع خطی ساده دارند و آن هم این است که در این نوع سیلندر زاویه ای که می تواند بین 15 تا 65 درجه باشد میان هر کدام از سیلندرها موجود می باشد. سیلندرهای خطی با زاویه مرکز ثقلشان پایین بوده و به همین دلیل موتور حتی با حجم کم هم می تواند دورگیری خوب و بالایی داشته باشد و به اصطلاح دارای گشتاور سرعتی بشود. از آنجایی که مزیت این نوع از سیلندرها بسیار است بسیاری از خودرو سازان تمایل به طراحی این نوع سیلندر برای موتورهای خود دارند.

• سیلندر خورجینی

بیشتر خودروهایی که امروزه به تولید می رسند سیلندرهای موتور آن ها دارای آرایش خورجینی می باشد و به همین علت می توان محبوب ترین نوع سیلندرها معرفی شان کرد. در موتورهایی با این نوع از سیلندرها، سیلندرها به شکل حرف V با زاویه ای تند و رو به روی هم در دو ردیف چیده می شوند. این نوع از آرایش سیلندرها باعث سرعتی تر شدن خودروها شده و به همین دلیل است که محبوبیت زیادی دارد چرا که خودروسازها و خریداران خودرو به دنبال خودروهایی سرعتی تر و شتاب گیرتر می باشند.

یکی از دلایلی که باعث پدید آمدن این نوع از آرایش سیلندرها در موتور خودروها شد موتورهای 12 سیلندری بودند. چیدمان خطی 12 سیلندر می توانست بسیار جاگیر باشد و فضای زیادی را در ماشین به موتور اختصاص دهد و به همین علت طراحان به فکر چاره ای برای کمتر کردن فضای اشغالی موتور افتادند به آرایش خورجینی رسیدند.

در واقع اینکه سیلندرها به چه تعداد و دارای چه نوع آرایشی باشند بستگی به نوع خودرو و هدف استفاده از آن ها دارد. برای مثال روش چیدمان خطی باعث قدرت تر شدن موتور می شود و به همین دلیل برای ماشین های سنگین و بارکش مناسب است و روش خورجینی همانطور که گفته شد برای سرعتی تر شدن موتور است و برای خودروهای مسابقه و … مناسب تر می باشد.

• سیلندر تخت

نوع چیدمان سیلندرها در این نوع از موتورها اینگونه است که در دو ردیف به صورت تخت در مقابل هم قرار گرفته اند. برای مثال می توان گفت از موتورهایی با این نوع از آرایش سیلندرها در ماشین هایی همچون فولکس واگن استفاده می شود.

• پیستون

پیستون را می توان یکی دیگر از قطعات موتور دانست که مربوط به بخش احتراق سوخت می باشد. پیستون ها در واقع نیرویی که به واسطه احتراق ایجاد شده را به سمت میل لنگ ها یعنی پایین هدایت می کنند. برای تولید پیستون ها اصولا از آلیاژ چدن و آلومینیوم استفاده شده که هر کدام از آن ها دارای یکسری ویژگی های منفی و مثبت می باشد و به دنبال آن مزایا و معایبی را برای پیستون ها پدید می آورند. پیستون های آلومینیومی وزن کمی داشته و سبک می باشند و همچنین ضریب زیادی برای انتقال حرارت دارند و به همین علت هم انبساط آن ها زیاد است و هم از قیمت نسبتا بالایی برخوردار می باشند و پیستون های چدنی نیز دقیقا برعکس پیستون های آلومینومی می باشند. یعنی وزن زیادی داشته و قیمت کمتری دارند. همچنین انبساط آن ها نیز کمتر می باشد.

عواملی مانند روغن کاری نامناسب و استفاده از روغن های نامرغوب، رانندگی کردن با دور موتور بالا و … می توانند به این قطعه از سیستم موتور آسیب رسانند. همچنین بریده شدن تسمه تایم به دلیل اینکه ریتم مورد نیاز برای عملکرد سوپاپ ها به هم می خورد نیز ممکن است به پیستون ها آسیب برساند.

 

• فنر سوپاپ

فنر سوپاپ را می توان قطعه ای از موتور دانست که بعد از هر بار فعالیت سوپاپ باعث برگرداندن آن به وضعیت اولیه می شود. فنر سوپاپ به صورت عمودی روی سیلندرها نصب می شوند و در طی فعالیت موتور نیرویی برابر با 20 تا 40 کیلوگرم به این قطعه وارد شده و هنگامی اتفاق می افتد که سوپاپ ها در حال باز و بسته شدن می باشند و به همین علت با وجود سرعت و حرارت زیادی که در طی این عملیات است فنر سوپاپ دچار استهلاک شده و ضعیف می شود. فنر سوپاپ از این نظر اهمیت دارد که جلو نشتی ها را گرفته و اجازه نمی دهد که بازدهی موتور خودرو کم شود.

• تسمه تایم

تسمه تایم را می توان از دیگر قطعات موتورهای درون سوز دانست. به وسیله تسمه تایم میل لنگ به سوپاپ وصل می شود. عمده ترین وظیفه تسمه تایم زمانبندی و ایجاد ریتم مناسب جهت باز و بسته شدن قطعه سوپاپ می باشد. تسمه تایم ها اصولا از پلاستیک ساخته می شوند و هر چند یکبار نیاز است که بررسی شده و در صورت نیاز تعویض شوند. در برخی از موتورها به جای استفاده از تسمه تایم از زنجیر تایم که فلزی می باشد استفاده می شود. زنجیر تایم ها اصولا به اندازه موتور عمر می کنند و نیازی به تعویض ندارند. از این قطعه اغلب در خودروهای سنگین و باربر استفاده می شود.

با پاره شدن تسمه تایم موتور می تواند خسارت های زیادی ببیند چرا که کارآیی آن پایین آمده و حتی می تواند به طور کلی خراب شود. نکته ای که راجب تسمه تایم جالب است این است که پارگی آن در هر خودرویی می تواند متفاوت باشد. برای مثال می توان گفت در پراید با پاره شدن تسمه تایم موتور خاموش می شود در حالی که در ماشین هایی مانند سمند و پژو می تواند به سوپاپ ها و در نهایت موتور آسیب جدی برساند.

یک نکته که حتما باید آن را جدی بگیرید این است که در صورت پاره شدن تسمه تایم هرگز نباید خودرو را به حرکت بیاندازید چرا که هر گونه حرکتی به موتور و سیستم های خودرو آسیب های جدی وارد می کند.

• میل لنگ

یکی دیگر از قطعات موتور میل لنگ می باشد. وظیفه میل لنگ این است که حرکت خطی پیستون را تبدیل به حرکت دورانی کند. جنس میل لنگ اهمیت بسیاری دارد چرا که باید طوری باشد تا بتواند سریعا خنک شود. نکته ای که لازم است بدانید این است که تعداد میل لنگ ها در موتورهایی که آرایش خطی دارند دقیقا برابر با تعداد سیلندرهای آن بوده و در موتورهایی که دارای آرایش خورجینی سیلندر می باشند تعدادشان نصف تعداد سیلندرها می باشد.

یکی دیگر از نکات مهم راجب میل لنگ این است که دارای لرزش هایی می باشد که این لرزش ها به واسطه ی قطعه ای دیگر که فلایویل نام دارد کنترل می شود. فلایویل در یک سمت میل لنگ بوده و در سمت دیگر میل لنگ قطعه ای به نام میل بادامک وجود دارد. میل لنگ ها در موتور خودرو اصولا از جنس فولاد و فلزهای سخت به صورت ترکیبی می باشند تا هم مقاومت خوبی داشته باشند و هم سریعا خنک شوند.

 

• شمع خودرو

در واقع برای آنکه بتوان از موتور استفاده نمود نیاز است که روشن شده و بدیهی است که بدون وجود الکتریسته موتور خودرو روشن نخواهد شد و در همینجا است که نیاز به شمع خودرو حس می شود. جایگاه شمع خودرو در پایین سیلندر بوده و با منفجر کردن بنزین فشرده شده باعث روشن شدن خودرو می شود. شمع خودرو را می توان قطعه ای مهم و ارزشمند در سیستم موتور به شمار آورد و قدیمی شدن و از کار افتادن آن می تواند باعث پایین آمدن قدرت موتور و در نتیجه بیشتر شدن مصرف سوخت شود. شمع خودرو دارای تنوع بسیاری می باشد و هر کدام از آن ها با توجه به نوع خودرو و موتور آن می توانند مورد استفاده قرار بگیرند.

شمع را می توان بدون اغراق از حیاتی ترین قطعات دانست چرا که در صورت درست کار نکردن آن بنزین فشرده شده احتراق نخواهد یافت و در نتیجه سیلندرها نیز به درستی کار نخواهند کرد. به همین دلیل حتما باید به سالم بودن و خوب کار کردن این قطعه توجه کرد و آن را مانند دیگر قطعات خودرو هر چند یکبار مورد بررسی قرار داد.

• شاتون

شاتون در واقع آن قطعه از موتور است که میان پیستون و میل لنگ ارتباط برقرار می کند. سر بزرگ این قطعه به میل لنگ و سر کوچک آن به پیستون وصل می شود. شاتون ها دارای استقامت و استحکام زیادی می باشند و این به این دلیل است که از جنس فولاد ساخته می شوند. شاتون ها نقش زیادی در تبدیل حرکت معمولی پیستون به حرکت دورانی داشته و اگر آسیب ببینند حرکت دورانی پیستون ها و در نتیجه خودرو دچار مشکل می شود. این قطعه خود نیز دارای قطعات دیگری می باشد که از جمله ی آن ها می توان به یاتاقان بزرگ، یاتاقان کوچک و همچنین بدنه اشاره نمود.

از آنجایی که خرابی شاتون می تواند آسیب جدی به موتور خودرو بزند مهم است که در صورت شنیدن هر گونه صدای غیر عادی احتمال خرابی آن را داده و مورد بررسی قرارش دهید و در صورت آسیب دیدن آن را سریعا تعویض نمایید. کیفیت پایین شاتون، نصب نادرست آن، سرعت بالا با دنده معکوس، ضربات زیاد و شدید و … همه و همه می توانند باعث آسیب دیدن این قطعه شوند.

• رینگ پیستون

این رینگ ها دارای شکلی کروی می باشند و وظیفه ی اصلی آن ها آب بندی حرکات پیستون ها در سیلندر می باشد. رینگ پیستون روی پیستون ها قرار گرفته و دارای توانایی ارتجاعی خوبی می باشد و از دیگر مزایای آن حساسیت کم آن در برابر حرارت و گرما می باشد. بسته به اینکه موتور خودرو چگونه باشد تعداد رینگ پیستون می تواند بین 3 تا 7 تا متفاوت باشد. رینگ پیستون همچنین سطح لمس پیستون و سیلندر را کاهش داده و همین باعث کاهش اصطکاک میان این دو قطعه و آسیب کمتر به آن ها می شود. نکته ی جالبی که بهتر است راجب رینگ پیستون ها بدانید این است که دارای انواع مختلفی است که از جمله آن ها می توان به رینگ پیستون شیاردار، چاک دار و یا سوراخ دار اشاره نمود که این نوع رینگ ها باعث جلوگیری از هدر رفتن روغن می شوند.

 

حجم موتور خودرو چگونه است؟

حجم موتور خودرو با مقدار قدرتی که موتور می تواند در خودرو تولید کند رابطه ی مستقیم داشته و در واقع می توان گفت حجم موتور خودرو برابر با حجم سیلندرهای خودرو می باشد. مقدار حجم از سوی کارخانه ای که خودرو را به تولید رسانده است مشخص می شود.

طراحی حجم موتور

درون سیلندر خودروهایی که موتورشان به گفته ی کارخانه ی تولید کننده 2 لیتر حجم دارند می توان 2 لیتر آب ریخت و آن را پر نمود. در واقع حجم موتور به تعداد سیلندرها، مسیری که پیستون در درون سیلندر طی می کند و قطر سیلندر مربوط بوده و با توجه به همین نکته روی مصرف سوخت موتور و همچنین قدرت آن تاثیر می گذارد. در واقع هر چقدر حجم موتور بیشتر باشد قطر سیلندرها نیز بیشتر بوده و نیرویی که در نهایت توسط موتور تولید می شود نیز بیشتر خواهد بود.

دلیل اهمیت حجم موتور چیست؟

میزان قدرت و همچنین گشتاوری که خودرو دارد باعث به وجود آمدن قدرت کلی خودرو می شود. در واقع می توان گفت گشتاور دارای بیشترین تاثیر در شتاب نخست خودرو را دارد به طوری که هر چقدر در دور پایین موتور خودرو بیشتر باشد خودرو توانایی بیشتری در شتاب گرفتن دارد. از آنجایی که گفته شد حجم موتور با حجم سیلندرها ارتباط مستقیم داشته و هر چقدر که بیشتر باشد قدرت موتور نیز بیشتر خواهد شد. به همین دلیل میتوان گفت میزان حجم موتور اهمیت بسیاری در میزان قدرت خودرو دارد.

جوش آوردن موتور خودرو به چه معناست و باید چه کرد؟

بالا رفتن آمپر آب نشان دهنده گرمای موتور است و اگر در این زمان موتور توسط شما خاموش شود فن روشن می ماند. حال اگر چراغ باطری روشن شود بهتر است که کنار رفته و قبل از آنکه موتور حسابی گرم شود آن را خاموش کنید چرا که احتمالا پاره شدن تسمه تایم بسیار است. در این صورت باید تسمه تایم را تعویض کرده و سپس به راه خود ادامه بدهید وگرنه در غیر این صورت و در صورت روشن نشدن چراغ باطری الزامی به خاموش کردن موتور نمی باشد و می توانید به راه خود ادامه دهید.

 

خرید قطعات موتور خودرو از دکتر ماشینت

همانطور که در این مقاله مطالعه کردید موتور دارای قطعات مختلفی می باشد که هر کدام ممکن است به دلایل مختلفی آسیب دیده و خراب شده و از کار بیافتند. در این صورت نیاز به تعویض داشته و برای آنکه بتوانید قطعه مورد نظر خود را دقیقا مناسب با خودروی خود با کیفیتی عالی و قیمتی مقرون به صرفه خریداری کنید بهتر است که از فروشگاه های معتبر این کار را انجام دهید. از جمله فروشگاه های معتبر محصولات و قطعات مرتبط با خودرو می توان به فروشگاه دکترماشینت اشاره نمود. می توانید با مراجعه به سایت دکترماشینت انواع لوازم موتوری این سایت را مشاهده کرده و قطعات مورد نظر خود را خریداری نمایید.