رادیاتور بخاری خودرو چیست و چه وظیفه ای در وسیله نقلیه دارد؟

رادیاتور بخاری یا هسته بخاری (Heater core) وسیله ای شبیه رادیاتورمعمولی است که برای گرمایش داخل کابین خودرو مورد استفاده قرار می گیرد.

خنک کننده که از طریق موتور خودرو گرم شده است به وسیله لوله سیم پیچ در هسته، یک تبادل حرارتی را بین خنک کننده و هوای کابین انجام  می دهد. پره های متصل به لوله های اصلی، سطح انتقال گرما را افزایش داده و این کار از طریق حرکت یک فن انجام می شود. نتیجه این فرآیند، گرم شدن محفظه داخل خودرو است. در این شرایط، سرنشینان داخل ماشین احساس گرما می کنند.

رادیاتور بخاری یکی از لوازم و اجزای داخلی هر خودرو است. این قطعه در وسایل نقلیه مختلف، متفاوت است. عملکرد این رادیاتور تقریباً شبیه به یک مبدل حرارتی است. در این باره در قسمت بعدی صحبت می کنیم.

نگاهی بر نحوه عملکرد رادیاتور بخاری در خودرو

موتور احتراق داخلی در اکثر اتومبیل ها و کامیون ها توسط مخلوط آب و ضد یخ، خنک می شود. این سیالات توسط موتور و پمپ آب در موتور و رادیاتور گردش می کنند تا رادیاتور بتواند گرمای موتور را به محیط منتقل کند. مقداری از خنک کننده را می توان از طریق رادیاتور بخاری هدایت کرد تا مقداری از حرارت موتور را به کابین خودرو منتقل گردد و حتی بتواند شرایط هوای مطبوع را تنظیم کند.

رادیاتور بخاری در حقیقت، یک رادیاتور کوچک است که در زیر داشبورد خودرو قرار دارد و از لوله های آلومینیومی رسانا یا لوله های برنجی با پره های خنک کننده با هدف افزایش سطح برای تبادل حرارتی، تشکیل شده است. مایع خنک کننده با دمای بالا که از هسته بخاری عبور می کند، قبل از بازگشت به مدار خنک کننده موتور، گرمای لازم را در داخل کابین خودرو تولید می کند.

فن در سیستم تهویه خودرو، هوا را از طریق رادیاتور بخاری هدایت می کند تا بتواند گرما را از مایع خنک کننده به هوای کابین منتقل نماید. این گرما از طریق منافذ و پنجره های کوچک در نقاط مختلف داخل کابین خودرو، به تمام قسمت ها هدایت می شود.

چگونه وضعیت رادیاتور بخاری را کنترل کنیم؟

پس از گرم شدن موتور، ترموستات وظیفه دارد دمای مایع خنک کننده را مقادیر کمتر و بیشتر – حد استاندارد – ثابت نگه دارد. دمای هوای ورودی به داخل خودرو را می توان با استفاده از یک شیر کنترل که از هسته بخاری عبور می کند، کنترل کرد. این شیر کنترل، میزان خنک کننده که به رادیاتور بخاری وارد می شود را محدود می کند.

روش دیگر این است که هسته بخاری را با درب، مسدود کنید؛ به این ترتیب، بخشی از هوا یا تمام هوای ورودی به اطراف رادیاتور هدایت می شود. این کار باعث می شود که رادیاتور، بیش از حد گرم نشود. بعضی از اتومبیل ها از ترکیب این سیستم ها استفاده می کنند.

سیستم های ساده تر برای کنترل وضعیت رادیاتور بخاری به راننده امکان می دهد شیر محدود کننده یا درب مسدود کننده را مستقیماً تحت کنترل داشته باشد (معمولاً با استفاده از یک دکمه چرخشی یا یک اهرم، این کار قابل انجام است).

در برخی از مدل های اتومبیل که برای عملکرد در شرایط آب و هوایی دوگانه طراحی شده اند (= این شرایط به راننده و سرنشینان اجازه می دهد، برای هر قسمت، یک دمای متفاوتی را تنظیم کنند) ممکن است یک رادیاتور بخاری به دو قسمت تقسیم شده باشد که در آن، مقدار مختلفی از مایع خنک کننده از طریق هسته بخاری در هر دو طرف جریان می یابد تا گرمایش مورد نظر را تولید کند.

نکات مهم درباره رادیاتور بخاری؛ بازرسی، تعمیرات و نگهداری

همان طور که در قسمت های قبلی هم به آن اشاره کردیم، رادیاتور بخاری فقط نسخه کوچکتری از رادیاتور خودرو است؛ اما به جای استفاده از آن برای خنک کردن مایع خنک کننده داخل موتور، از گرمای حاصل از آن برای گرم کردن فضای داخلی ماشین استفاده می شود. بخشی از خنک کننده از قسمت اصلی سیستم خودرو وارد این قسمت می شود و گرمایش داخل کابین اتفاق می افتد.

با توجه به تعریف فوق، هر گونه نقص در این مسیر که شامل لوله های انتقال دهنده سیالات می باشد، موجب می گردد عملکرد رادیاتور بخاری، مختل شود.

برای درک بهتر مشکلاتی که ممکن است برای رادیاتور بخاری ایجاد شود، لازم است مسیر گرمایشی را بشناسید.

با گرم شدن موتور ماشین، ضد یخ یا خنک کننده، گرما را جذب می کند و توسط پمپ آب به اطراف سیستم خنک کننده پمپ می شود. این سیال از رادیاتور اصلی عبور می کند تا دمای آن به زیر نقطه جوش کاهش پیدا کند و خنک شود. کل این سیستم توسط ترموستات در یک دما ثابت نگه داشته می شود.

هنگامی که می خواهید گرما در داخل اتومبیل ایجاد شود، یک دریچه باز می شود تا سیال خنک کننده که دمای بالایی دارد بتواند به رادیاتور بخاری جریان پیدا کند. خنک کننده معمولاً در دمای 200 درجه می تواند به سرعت، حجم قابل توجهی هوای گرم را به سمت پای سرنشینان یا شیشه جلوی خودرو (به ویژه در هوای سرد و مه آلود) هدایت کند.

الف) هدایت گرما از رادیاتور بخاری به داخل کابین خودرو

ساده ترین سیستم های گرمایشی داخل کابین خودرو با استفاده از دریچه، شرایط دما و گرما را تعدیل می کنند. در این حالت، هوای خارج با هوایی که از هسته بخاری تولید می شود، مخلوط می شود.

سیستم های کنترل کننده شامل یک بخش مرکزی رادیاتور بخاری است که در دو جهت امتداد دارد و به راننده و سرنشین جلویی یا عقب خودرو (برای خودروهای لوکس) امکان می دهد که دمای همان قسمت را با دریچه ها تنظیم کنند.

برخی از مدل های خودروهای لوکس و پیشرفته حتی یک سیستم بخاری اضافی نیز دارند تا سرنشینان صندلی عقب بتوانند گرمای همان قسمت که نشسته اند را تنظیم کنند.

ب) مشکلات رادیاتور بخاری و تعمیرات و نگهداری آن

اگر موتور خودرو کاملاً گرم شده و در حال حرکت هستید، رادیاتور بخاری می تواند نشان دهد که سیستم خنک کننده خودرو شما دچار نقص شده است یا خیر. اگر بخاری به طور ناگهانی شروع به دمیدن هوای سرد کند، به احتمال زیاد خنک کننده یا مسیر سیالات رادیاتور در ماشین، نشتی پیدا کرده و تمام ضد یخ از دست رفته است.

اگر بخاری ناگهان سرد شود و درجه حرارت شروع به بالا رفتن کند، تسمه پمپ آب (یا خود پمپ) به احتمال زیاد از کار افتاده است. در هر صورت باید در اسرع وقت به آرامی، خودرو را متوقف کرده و موتور را خاموش کنید تا از آسیب جدی ناشی از گرم شدن بیش از حد به قطعات موتور و داخل خودرو جلوگیری نمایید.

رادیاتور بخاری عمدتاً بخشی از خودرو است که به تعمیر و نگهداری آنچنانی نیاز ندارد، اما حتماً باید شیلنگ هایی را که مایع خنک کننده را به رادیاتور منتقل می کنند به طور دوره ای بررسی کنید. این کار را تقریباً پس از طی مسافت 6000 مایل یا هر شش ماه یک بار انجام دهید.

در مواردی که هسته بخاری شروع به نشت می کند، معمولاً نیاز به برداشتن داشبورد دارید تا آن را بازرسی کنید. این کار را خودتان شخصاً انجام ندهید. بهتر است برای بازرسی یا تعمیرات جزئی از یک تکنسین با تجربه کمک بگیرید. قطعاتی که به رایاتور متصل می شود جزو لوازم یدکی خودرو محسوب می شود و اگر خراب شوند یا آسیب ببینند، باید آنها را با گزینه های باکیفیت، جایگزین نمایید.